ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η εργοθεραπεία αναφέρεται στη χρήση σκόπιμων δραστηριοτήτων, για να βοηθήσει άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με φυσικές, πνευματικές ή ψυχικές δυσλειτουργίες, ανεξαρτήτου αιτιολογίας, να αναπτύξουν δεξιότητες προκειμένου να εκτελέσουν ανεξάρτητα δραστηριότητες καθημερινής ζωής.

Όπως σε όλες τις ηλικιακές ομάδες έτσι και στα παιδιά η εργοθεραπεία δίνει έμφαση στη συμμετοχή τους στα καθημερινά έργα.  Ένα παιδί για να εκτελέσει ένα έργο, πρέπει αρχικά να το επιλέξει, δηλαδή χρειάζεται και συναισθηματική συμμετοχή.  Αυτό είτε επιτυγχάνεται αυτόματα όταν το παιδί έχει ενεργό εσωτερικό κίνητρο είτε φροντίζει αρχικά να το κατευθύνει ο θεραπευτής μέσω μια καλής συναισθηματικής σχέσης που έχει με το παιδί προσδοκώντας  αργότερα στην ανάπτυξη του εσωτερικού κινήτρου.
Μετά την επιλογή ενός έργου-δραστηριότητας έρχεται η οργάνωση.  Στο σημείο αυτό απαιτούνται όλες οι γνωστικές – αντιληπτικές δεξιότητες, όπως συγκέντρωση, μνήμη, ταξινόμηση, έννοιες χώρου - χρόνου, φαντασία κ.α. για να φτάσει ξεκάθαρα πλέον στην εκτέλεση του έργου.
Η εκτέλεση απαιτεί μια αποτελεσματική κινητική, νευρομυϊκή και αισθητηριακή οργάνωση, που χωρίς αυτή το παιδί δεν μπορεί να ολοκληρώσει τη δραστηριότητα που επέλεξε και οργάνωσε.
Σε οποιαδήποτε στάδιο (επιλογή - οργάνωση - εκτέλεση), υπάρχει δυσκολία, παρεμποδίζεται ουσιαστικά η παραγωγή έργου. Εκεί παρεμβαίνει η εργοθεραπεία.  Η διαδικασία της βελτίωσης των δεξιοτήτων του παιδιού σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω τρία στάδια ονομάζεται θεραπεία.
Πολλές φορές όμως, επειδή το παιδί ζει μέσα σε ένα περιβάλλον, που το επηρεάζει(το διευκολύνει η το εμποδίζει) η εργοθεραπεία προσαρμόζει το περιβάλλον αυτό στις δυνατότητες του παιδιού.  Έτσι μπορεί πιο εύκολα να εκτελέσει τις δραστηριότητες που έχει επιλέξει και οργανώσει.
Τέτοιες προσαρμογές είναι οι ράμπες, ειδικά διαμορφωμένα σπίτια(μπάνια, κουζίνες, υπνοδωμάτια), οι ορθοστάτες, τα αμαξίδια, οι νάρθηκες, τα ειδικά κουτάλια, η ειδική γραφική ύλη, η υποστηρικτική τεχνολογία μέσω των Η/Υ κ.α.
Οι προσαρμογές αυτές μπορεί να είναι προσωρινές (εφόσον το παιδί μέσω της θεραπευτικής διαδικασίας έχει δυνατότητες βελτίωσης), είτε μόνιμες αν το παιδί δεν έχει δυνατότητα για περαιτέρω βελτίωση.  Η τελευταία προσπάθεια της προσαρμογής του περιβάλλοντος στις δυνατότητες του παιδιού και η εκπαίδευση του παιδιού σε αυτές τις προσαρμογές λέγεται αποκατάσταση.
Πολλές φορέα μέσα σε αυτή τη δυναμική αλληλεπίδραση που έχει ένα παιδί με το περιβάλλον του και τη δραστηριότητα που έχει επιλέξει μπορεί να χρειαστεί ο θεραπευτής να κατευθύνει την επιλογή του έργου βάσει των απαιτήσεων του έργου του ίδιου.  Αν δηλαδή ο θεραπευτής γνωρίζοντας τις δυνατότητες του παιδιού διαπιστώσει ότι οι δραστηριότητες που εμπλέκεται το παιδί είναι πάνω από τις δυνάμεις του  οφείλει να κατευθύνει το παιδί και την οικογένεια σε άλλες χαμηλότερων απαιτήσεων δραστηριότητες (π.χ. να επαναλάβει ένα παιδί το Νηπιαγωγείο).

Ποια είναι όμως τα καθημερινά έργα ενός παιδιού και πως η Εργοθεραπεία μπορεί αν παρέμβει για να βοηθήσει;
Το κυρίαρχο έργο στη ζωή των παιδιών είναι το παιχνίδι, (σε όλες του τις μορφές αισθητηριακό, κατασκευαστικό, μιμητικό, συμβολικό,  μοναχικό , ομαδικό), γι΄αυτό και είναι το κυριότερο και κεντρικότερο εργαλείο των θεραπευτών που ασχολούνται με παιδιά.
Άλλα καθημερινά έργα είναι το ντύσιμο-γδύσιμο, η σίτιση, η τουαλέτα, η οργάνωση και αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, η κοινωνική συμμετοχή, η εκπαίδευση, οι υποχρεώσεις απέναντι στα πλαίσιο που συμμετέχει (σπίτι, σχολείο, θεραπευτήριο, γυμναστήριο κ.λ.π.)
Ο τρόπος που η Εργοθεραπεία βοηθάει είναι καταρχάς μέσω της αξιολόγησης.  Πρώτα θα αξιολογηθεί το περιβάλλον, είτε μέσω συνέντευξης είτε μέσω απευθείας παρατήρησης.  Στο περιβάλλον συμπεριλαμβάνεται ο χώρος που ζει το παιδί (σπίτι, περιβάλλον χώρος, κούνιες, γυμναστήρια κλπ.), αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, φίλοι, σχολείο).

Στη συνέχεια θα αξιολογηθεί το παιδί στις παρακάτω λειτουργίες: 
α.  Κινητικές
β.  Νευρομυϊκές
γ.  Αισθητηριακές
δ.  Γνωστικές – αντιληπτικές
ε.  Ψυχοσυναισθηματικές
στ. Κοινωνικές

Πολλές φορές πέρα από την κλινική παρατήρηση που είναι και η κυριότερη πηγή πληροφοριών για τον θεραπευτή χρησιμοποιούνται ερωτηματολόγια και σταθμισμένα αξιολογητικά test (SIPT,MILLER, ATVP-2, BROONIKS κα.)
Αξιολογούνται οι προσδοκίες και τα αιτήματα των γονιών ή των παιδιών σε σχέση με τις δυνατότητες που προέκυψαν από την παραπάνω αξιολόγηση.
Αφού τελειώσουμε την αρχική αξιολόγηση(γιατί στην πραγματικότητα είναι μια διαρκής διαδικασία που δεν σταματάει ποτέ) προχωρούμε στην παρέμβαση.  Αρχικά κάνουμε τον σχεδιασμό της βάσει των δεδομένων που προέκυψαν από το περιβάλλον, το παιδί και το αίτημα.  Αφού ο σχεδιασμός συζητηθεί με τις άλλες ειδικότητες στην διεπιστημονική ομάδα προχωρούμε στην εφαρμογή.  Εδώ συναντούμε πολλές προσεγγίσεις ανάλογα με τη διάγνωση που υπάρχει, το θεωρητικό υπόβαθρο του θεραπευτή αλλά και τις οικονομικές και κοινωνικές δυνατότητες που προσφέρονται.
Τέτοιες προσεγγίσεις, είναι αισθητηριακές (sensory integration, SI), νευροεξελικτικές (NDT) συμπεριφοριστικές, ψυχοδυναμικές, γνωσιακές κ.α.
Ο τρόπος που παρεμβαίνουμε και το αποτέλεσμα της παρέμβασης μου καταγράφονται και αποτελούν την αναφορά της παρέμβασης, η οποία είναι απαραίτητη για τον ίδιο τον θεραπευτή, αλλά και για τους συναδέλφους και τους γονείς.

Τέλος μετά την παρέμβαση έρχεται η απόδοση.  Ουσιαστικά είναι η γενίκευση αυτών που μαθαίνουν τα παιδιά, η ενσωμάτωση των νέων δεδομένων στη ζωή τους και στο χώρο τους.  Στο σημείο αυτό μπορεί να χρειαστεί ο θεραπευτής να πάει στο χώρο του παιδιού και ίσως να παράσχει και συμβουλευτική στους γονείς και στο ευρύτερο περιβάλλον.